Vaak wordt werken beschreven als een noodzakelijk kwaad om geld te verdienen. Er is een tijd geweest dat we buiten het werk niet over het werk mochten praten. Gelukkig is dat nu niet meer zo en bekijken we werk weer als een positieve invulling van het leven. Vooral doordat het hebben van werk niet meer vanzelfsprekend is, wordt er anders naar gekeken. Wanneer ervaar je voldoening in je werk en welke rol speelt de bedrijfsleiding?

In principe is werk een invulling van je leven en ook een voorziening in je levensonderhoud. Toch kun je jezelf afvragen: “Wat is mijn leven waard, als ik geen zinvol werk heb gedaan gedurende mijn leven?” Ik ben er van overtuigd dat ieder mens een blauwdruk in zichzelf heeft, waarin vast ligt waar hij voor bedoeld is en waar hij een enorme hoeveelheid levensvreugde uit kán halen. De vraag is alleen: “Waarom vervullen we deze behoefte zo zelden en gaan wij akkoord met een leven waarbij deze behoefte maar half wordt ingevuld?” Het is zoals Nelson Mandela in 1994 schreef:

Onze diepste angst is niet dat we ontoereikend zijn.
Onze diepste angst is dat we oneindig machtig zijn.
Het is ons licht, niet onze duisternis waar we het allerbangst voor zijn.
We vragen ons af: “Wie ben ik dat ik briljant, buitengewoon aantrekkelijk, getalenteerd en geweldig zou zijn?”
Maar waarom eigenlijk niet?

Je ego beperkt je mogelijkheden

Wij willen zó graag aardig gevonden worden, dat we al heel snel bereid zijn andermans wensen te vervullen. Bijvoorbeeld arts worden omdat het de wens van je vader was, die hij voor zichzelf niet heeft kunnen verwezenlijken. Misschien waren we liever musicus geworden, maar waren we bang dat dit onvoldoende geld opbracht om een gezin van te onderhouden. Zo kennen bijna alle mensen wel een wens waarvan een stemmetje in ons hoofd zegt: “Doe dat maar niet joh! Je weet zelf wel dat dit geen haalbare wens is.” Dat stemmetje noem ik voor het gemak even het ego.

Ons ego is een verzameling verhalen in ons hoofd, waarvan wij ons wijs gemaakt hebben dat wij dat zelf zijn. Het ego is angstig en gaat uit van een niet onderzochte veronderstelling, een fundamentele vergissing: “Ik ben niet goed genoeg.” Deze gedachte verlamd en beperkt onze mogelijkheden om tot volle bloei te komen en ons tot onze volle potentie te ontwikkelen.

Wanneer ervaar je voldoening in je werk?

Een van de mogelijkheden om te ontkomen aan de verlammende werking van het ego, is om volledig in het ‘Hier en Nu’ te zijn. Dat kan heel goed door werk te doen dat bij je past. Het gaat vooral om kunnen geloven in je werk en om voldoening te vinden in datgene waarmee je bezig bent.
Monozukuri richt zich op twee systemen: het technische systeem (wat doe ik?) en het sociale systeem (wat is mijn bijdrage en wat vind ik daarvan?). Vooral het laatste bepaalt in grote mate of ik zingeving ervaar in en tijdens mijn werk. Het gaat vooral om te kunnen geloven in je eigen werk en om voldoening te vinden in datgene waarmee je bezig bent.

Wanneer ervaar je voldoening in je werk? Daar zijn een aantal voorwaarden voor, namelijk:
–   je weet dat je je talent zinvol inzet,
–   je hebt zelf het gevoel dat je zinvol bezig bent,
–   je werk moet gewaardeerd worden.

Daarnaast is er ruimte om te verbeteren. Dat je een luisterend oor vindt en dat er iets met je voorstellen wordt gedaan. Het is altijd weer de balans tussen autonomie (wat mag ik zelf beslissen?) en verbinding (wat wordt er van mij verwacht?).

Binnen Monozukuri wordt aan beide elementen voldaan doordat aan een ieder gevraagd wordt mee te denken hoe de verliezen te verminderen en hoe de klant beter te bedienen. Je kunt stellen, dat de verbetercultuur er voor zorgt dat mensen echt met elkaar gaan samenwerken. Doordat je deelneemt aan kleine verbeterteams die vorm geven aan een beter functionerende organisatie en een kwalitatief beter product, word je ook enthousiaster voor het bedrijf en voor je werk. Als we kunnen deelnemen in een team waarbinnen onderling vertrouwen heerst, onze bijdrage wordt gewaardeerd en waar we serieus worden genomen in onze behoeftes, dan zal er een gevoel van welbehagen ontstaan.

Bijkomend voordeel is dat een bedrijf met gemotiveerde medewerkers, met een positieve sfeer en een sterke focus op klantgerichtheid, kwaliteit en de markt ook in moeilijker tijden zal overleven.

Samen aan de slag

Randvoorwaarde om deze sfeer te creëren, is een goede leiding van het bedrijf. Het gaat erom dat de rollen goed verdeeld zijn en de bijdrage van een ieder wordt gewaardeerd. De rol van het management is om de “Wat”-vraag goed te definiëren. Bijvoorbeeld: “Wat is er voor nodig om onze klanten optimaal te bedienen?” of “Wat is er voor nodig om te zorgen dat we over een aantal jaren nog kunnen bestaan?” Als deze vraag goed gedefinieerd is, kunnen de uitvoerenden de “Hoe”-vraag beantwoorden en kunnen we gezamenlijk aan de slag om het gewenste resultaat te bereiken. Uiteindelijk moet Monozukuri voor alle partijen, zowel voor het management als de medewerkers, goede leef- en werkmethoden opleveren. Een sfeer van wederzijds respect voor ieders rol en voor ieders bijdrage, is de basishouding van Monozukuri en als zodanig noodzakelijk om zingeving te kunnen ervaren.